Als vertaler ben je niet alleen aan het vertalen: een groot deel van de tijd ben je aan het onderzoeken en je verdiept je in nieuwe onderwerpen. Om deze reden is het goed om interesse in zoveel mogelijk onderwerpen te hebben. Vandaag is het tijd dat je (misschien) iets nieuws leert.
Mythologie en religie zijn een groot deel van het leven van miljarden mensen op aarde. Door er meer over te leren, leer je meer over elkaar en meer over jezelf. Vandaag nemen we een mini kijkje in de Yorubareligie genaamd ‘Ìṣẹ̀ṣẹ’, de oorspronkelijke religie van de Yoruba.
Ook al volgen tegenwoordig veel Yoruba het Christendom of de Islam, zijn er regelmatig elementen van de traditionele religie in terug te vinden.
De Yoruba zijn in meerdere landen te vinden, maar voornamelijk in het zuiden van Nigeria en delen van Benin en Togo.
Er zijn ruim 400 goden en geesten of ‘orisha’s’: sommigen met veel macht, anderen met minder, goden ouder dan de aarde, stervelingen die goden zijn geworden en natuurverschijnselen, zoals bergen of bomen. Voor al deze goden en geesten is er een strenge hiërarchie: helemaal bovenaan staat Olorun: de oppermachthebber en maker van het universum. Hij regeert over alles buiten de aarde, zowel op fysiek als spiritueel gebied. Maar als er al deze orisha’s zijn, wie heeft dan de mensheid gemaakt?
Het gehele scheppingsverhaal is enorm uitgebreid en je kan zo uren praten over alle variaties, nuances en interpretaties, maar voor onze gezamenlijke aandachtsspanne die met de dag korter wordt, heb ik een samenvatting geprobeerd te maken. Belangrijk is dat de figuren oorspronkelijk geen mannen of vrouwen waren. Toch worden er in heel veel versies bij sommige goden ‘hij’ of ‘zij’ gezegd. Ik heb er ervoor gekozen om het neutrale ‘die’ te gebruiken. Eén versie van het verhaal gaat ongeveer zo:
In het begin was er alleen de hemel en water. De god Olorun heerste over de hemel en de god Olokun heerste over alles daaronder.
Op een dag ging een orisha genaamd Obatala (hé die staat in de titel van dit blog), naar Olorun. Die kreeg de taak om land en levende wezens te creëren.
Vervolgens ging Obatala naar Orunmila, de god van kennis, wijsheid en waarzeggerij, voor advies. Orunmila zei: “Je hebt de volgende dingen nodig: een slakkenhuis gevuld met zand, een witte hen, een zwarte kat, een zaadje van een palm en een lange gouden ketting, zodat je bij de grond kan komen. Dit alles moet je dragen in een tas.”
Obatala zocht de spullen en alle andere goden gaven goud, zodat de ketting lang genoeg zou zijn.
Toen Obatala er klaar voor was, hing die de ketting in de hoek van de hemel en klom met de tas naar beneden. De ketting was echter niet lang genoeg en kwam niet bij de grond.
Het zand uit het slakkenhuis en daarna de witte hen werd naar beneden gegooid. Waar veel zand viel, ontstonden bergen. Obatala plantte het zaadje. Het zaadje veranderde in een boom en van die boom vielen meer zaadjes en die zaadjes werden weer nieuwe bomen.
Dit ging een paar maanden zo door en Obatala verveelde zich enorm en besloot om wezens te maken, maar niet zomaar wezens “Ik wil wezens maken die precies op mij lijken”. Dus begon die klei te vormen, maar vond het al snel behoorlijk saai, “Tijd voor een pauze, tijd voor wijn.”
Na iets te veel wijn ging die door met zijn werk, want die had niet door dat die dronken was. Deze wezens waren imperfect en dit zou de reden zijn dat er mensen met een beperking zijn.
Een andere orisha genaamd Oduduwa moest uiteindelijk het werk afmaken.
En bam, de mensheid bestaat.
Ik hoop dat je begrijpt dat het onmogelijk is om een hele religie compleet uit te leggen. Zoals ik al zei, zijn er variaties, nuances, interpretaties en honderden verhalen. Dit verhaal is simpelweg bedoeld om je nieuwsgierig te maken naar de wonderbaarlijke wereld, geschiedenis en cultuur van de Yoruba: een van de meest invloedrijke groepen van West-Afrika.
-Karin